Voor techsector gaan AI en CO2-neutraal moeilijk samen

De wereldwijde wedloop om marktaandeel in kunstmatige intelligentie (AI) vormt een direct gevaar voor het behalen van de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs. Techbedrijven als Google, die zich hebben gecommitteerd om per 2030 CO2-neutraal te zijn, stoten 48% meer emissies uit dan in het basisjaar 2019.

Niet alleen Google, ook Microsoft en andere grote techbedrijven worstelen met hun commitment om CO2-neutraal te worden. Want AI biedt, zo is de verwachting, grote commerciële kansen. Uitdaging is dat de datacentra zeer veel energie nodig hebben om de lerende computers te voeden. 

Bovendien gaat AI over meer dan enkel een intelligente verwerking cq analyse van data, het gaat ook over de vraag wie de hegemonie van deze eeuw wordt. Zo verklaarde de Russische president Putin in 2018: ‘kunstmatige intelligentie is de toekomst, niet alleen voor Rusland maar voor de gehele mensheid. Het gaat samen met enorme mogelijkheden, maar ook gevaren die moeilijk te voorspellen zijn. Degene die voorop loopt op dit gebied, zal ook voorop lopen in de wereld.’

Wereldwijde honger naar AI

De wereldwijde honger naar AI stelt vooral techbedrijven voor grote uitdagingen en dilemma’s. Zo heeft Google zich gecommitteerd tot het gebruik van koolstof-vrije energie per 2030. Maar in 2023 namen zijn emissies op jaarbasis juist toe met 13%.

Techbedrijven als Google zijn in in reactie op deze uitdaging dan ook in gesprek met de beheerders van kerncentrales in de VS om rechtstreeks elektriciteit af te nemen ten behoeve van nieuwe datacentra. 

Ongeveer derde van de Amerikaanse kerncentrales zou hierover nu in gesprek zijn met techbedrijven, zo schreef recentelijk The Wall Street Journal. Amazon Web Services zou op het punt staan een overeenkomst te sluiten met Constellation Energy, de grootste eigenaar van Amerikaanse kerncentrales, voor de levering van elektriciteit rechtstreeks van een kerncentrale aan de oostkust. In maart zou een dochteronderneming een datacentrum in Pennsylvania hebben aangekocht dat door kernenergie wordt aangedreven voor 650 miljoen dollar.

In de Verenigde Staten, maar ook elders in de Westerse wereld, neemt de bezorgdheid toe dat de transitie van fossiele brandstoffen naar elektrificatie de stabiliteit van de stroomopwekking ten behoeve van het net zal ondermijnen. De vraag naar elektriciteit neemt wereldwijd namelijk sterk toe. Dat voedt de zorg om het behoud van een stabiele stroomopwekking. 

Elektriciteitsnet in gevaar?

Kerncentrales zouden aan de vraag naar koolstofvrije stroom kunnen voldoen en daarmee de (versnelde) uitbreiding van nieuwe datacenters mogelijk maken. 

De WSJ stelt dat de vrees bestaat dat door de contracten tussen kerncentrales en techbedrijven het elektriciteitsnet deels wordt omgeleid en de koolstofvrije stroom ten goede komt aan de datacenters. Dit zou de prijs voor - bijvoorbeeld - consumenten kunnen opdrijven en de emissiereductie doelstellingen kunnen ondergraven.

Zelfs als techbedrijven hun deals over kernenergie zouden compenseren door de toevoeging van hernieuwbare energie te financieren, is het waarschijnlijke resultaat volgens experts een grotere afhankelijkheid van aardgas om de weggenomen kernenergie te vervangen, aldus de WSJ. Aardgascentrales produceren koolstofemissies, maar kunnen, in tegenstelling tot hernieuwbare energiebronnen, 24 uur per dag stroom leveren en zijn goedkoper en praktischer te bouwen dan nieuwe kerncentrales.

Oplopende spanningen in staten 

De aanstaande samenwerking tussen kernenergie en technologie leidt volgens WSJ tot spanningen over economische ontwikkeling, betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet, kosten en klimaatdoelstellingen in staten als Connecticut, Maryland, New Jersey en Pennsylvania. De deal van Amazon in Pennsylvania heeft tot zorgen geleid bij behartigers van consumentenbelangen geleid. 

Zij maken zich zorgen over de kosten en de betrouwbaarheid van het net als „grootverbruikers van energie als eerste aan de beurt zijn”. Het is onduidelijk of de staat momenteel de regelgevende bevoegdheid heeft om in te grijpen in dergelijke deals, zei hij.

De relatief nieuwe regelingen betekenen dat datacenters de komende jaren sneller kunnen worden gebouwd, omdat er weinig tot geen nieuwe netwerkinfrastructuur nodig is. Datacenters kunnen ook de transmissie- en distributiekosten vermijden die (voor consumenten en bedrijven) een groot deel van de energierekening uitmaken.

Volgens een onderzoek van IEA zal de vraag naar datacentra voor AI al in 2026 tot een verdubbeling van de vraag naar elektriciteit zorgen. Zo zijn de CO2-emissies van Microsoft ten opzichte van het basisjaar 2020 met 29% gestegen. 

In het rapport Electricity 2024 - analysis and forecast to 2026 schrijft IEA dat elektriciteitscentrales de grootste bron van CO2-uitstoot zijn, maar dat het tevens de sector is die de grootste bijdrage levert aan CO2-vrije emissies, via ondermeer wind- en zonne-energie. 

Kate Brandt, de chief sustainability officer van Google, zegt tegenover The Associated Press dat het behalen van het doel van CO2-vrije energie een ‘extreem ambitieuze doelstelling’ is. ‘Het zal voor veel onzekerheid zorgen, ondermeer de impact van AI op het milieu’. 

Tegelijkertijd wijst Google er met nadruk op dat zijn datacentra voor gemiddeld 64% worden gevoed met koolstofvrije energie. Daarmee zijn de datacentra 1,8 keer zo energie-efficiënt als concurrenten. 

‘Waar is de elektriciteit?’ 

Macro-strateeg Ritesh Jain vraagt zich in een bericht op Linkedin af of er voldoende bronnen zijn voor de elektrificatie van de wereldeconomie.  

„I am getting more conviction that market is not even looking at the second derivative function….. where is the electricity to power the “powerful” Nvidia chips? Where is the electricity to power the data centres? Elon musk says that we should all be ready for humanoid … and with cost coming down that day is not far when humanoid will be walking along us… but they will also need electricity.

Where is the electricity infrastructure to charge the electric cars?  Where is the electricity for powering the manufacturing facilities getting created in India and US?”