‘Oliesector lijft proces van beleidsvorming in wereld in’

In het kort: 

• Olie- en gassector ondermijnt Klimaatakkoord van Parijs door beleidsvorming sterk te beïnvloeden.
• Voormalig vice-president en activist Al Gore stelt dat klimaatcrisis een fossiele brandstofcrisis is.
• Extinction Rebellion scherpt zijn activistische beleid aan om schrappen fossiele subsidies af te dwingen.

 De oliesector heeft het beleidsvormingsproces rond de klimaatcrisis gekaapt. Dat doet zij volgens de voormalige Amerikaanse vice-president Al Gore met propaganda en desinformatie. In lijn met die opvatting verhardt de milieubeweging Extinction Rebellion in haar aanpak en in de eisen die zij aan de overheid stelt.

Er gaat vrijwel geen dag voorbij of het NOS Journaal komt met de dienstmededeling van hoe de vlag er in de kokende wereld bij hangt: Griekenland dat na het hellevuur van bosbranden onophoudelijke regenbuien te verduren krijgt, een regenbom die het festival Burning Man in de Nevada woestijn laat eindigen in een modderpoel, en de kabeljauw die de warmer wordende Noordzee verlaat. Maar: daar krijgen we dan wel de inktvis voor terug.

De NOS is de alarmcentrale van onze tijd geworden. Vrijwel alleen maar somber stemmend nieuws, dat we bovendien allang weten, maar dat wel spectaculaire beelden oplevert. Voor de rest zit de NOS-redactie net zo vast in haar huis clos als de festivalgangers in Burning Man.

Dan heb je meer aan de door de NOS kritisch bejegende beweging Extinction Rebellion (XR), dat op zaterdag 9 september, klokslag 12.00 uur, wederom de A12 zal blokkeren. Ze doen dat tussen het ministerie van Economische Zaken en het tijdelijke onderkomen van de Tweede Kamer in Den Haag. Net als het journaal van de NOS krijgt die sit-in van XR gaandeweg iets voorspelbaars, maar er is één verschil: zit de NOS nog in de fase van bewustmaking van zijn gemiddeld pakweg 60 jaar oude kijker, XR probeert met een beroep op zijn grondrecht van demonstreren aan de oplossing van ons klimaatprobleem bij te dragen.

De subsidiekraan moet dicht

Zo wordt hun blokkade ingegeven door de concrete eis dat de overheid stopt met haar jaarlijkse subsidies aan de fossiele industrie van 37,5 miljard euro. Dat is geen onterechte eis aan een regering die nota bene haar handtekening onder het Klimaatakkoord van Parijs heeft gezet. Daarmee heeft zij zich gecommitteerd aan de afspraak om de temperatuur op aarde met maximaal 1,5 graad te laten stijgen; in het kader van zo’n existentiële doelstelling helpen alle kleine beetjes.

In het geval van subsidies aan de fossiele industrie gaat het namelijk om grote getallen. Volgens een recent rapport van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) wordt de fossiele sector jaarlijks wereldwijd voor een bedrag van meer dan 7.000 miljard dollar gesubsidieerd. Als die financiële ondersteuning versneld wordt afgebouwd ten gunste van CO2-neutrale energiebronnen dan worden in één klap twee doelen gediend.

‘Klimaatcrisis is een fossiele brandstofcrisis’

Het halen van de klimaatdoelen wordt een serieuze uitdaging, zeker nu de olie- en gassector de handen ineengeslagen lijkt te hebben om zich niet aan “Parijs” te houden. De voormalige Amerikaanse vicepresident en milieuactivist Al Gore gaf in dat kader deze zomer op deTED Countdown Summit een krachtige boodschap af: ‘De klimaatcrisis is een fossiele brandstofcrisis.’

Volgens Gore wordt er door belangrijke stakeholders niet sneller of vergaander gehandeld om die emissies te verminderen. Dat is niet omdat de technologie niet voor handen is, maar omdat er veel mensen, sectoren, regeringen en landen zijn die van de koolstofvervuiling op grote schaal profiteren. Dat is het zogenoemde “regime-pad” van een bestaand systeem, met mensen,  connecties en belangen die de status quo willen behouden, zoals we eerder op deze site hebben geschreven.

Gore stelt onverbloemd dat het vooral politieke en financiële obstakels zijn om deze klimaat- en sociale crisis te bezweren, Zo heeft de olie-industrie al decennialang uitstekende relaties in de hoogste kringen van economie en politiek. Bovendien lopen die belangen vaak parallel, wat het doorbreken van gevestigde belangen moeilijk maakt en de transitie vertraagt.

Gore laat er in zijn analyse van de huidige klimaatcrisis geen twijfel over bestaan waar “de schuldigen” zich bevinden. Hij citeert secretaris-generaal Antonio Guterres van de Verenigde Naties die heeft gezegd dat de fossiele sector “the poluted heart of the climate crisis” is. Bovendien heeft de oliesector volgens Gore de VN-klimaatconferentie COP28 gekaapt, die dit najaar in de Verenigde Arabische Emiraten wordt gehouden – een land dat bestaat bij de gratie van zijn olie en gas.

Gore zei het in zijn TED Talk zo: ‘Elk stuk [klimaat]wetgeving – of het nu op gemeentelijk, regionaal of provinciaal niveau is, op nationaal niveau of op internationaal niveau – zij zitten daar… en doen alles wat ze kunnen om de vooruitgang te vertragen.’

‘Niet olie, maar emissies zijn het probleem’

De olie-industrie, in samenwerking met olieproducerende landen, heeft het Paard van Troje inmiddels naar binnen gereden. Zo neemt het aantal deelnemers dat namens de sector komt exponentieel toe: van 340 in 2019 in Madrid naar 636 bij de aankomende vergadering in VBA  – dat aantal is meer dan de belangrijkste landen delegaties aan deze conferentie laten deelnemen!

Bovendien is de gastheer en voorzitter van COP28 sultan Al Jaber. Hij is in zijn dagelijks leven de topman van de nationale oliemaatschappij van Abu Dhabi (ADNOC). Met andere woorden: de belangenconflicten zijn evident – temeer omdat de oliemaatschappij kort na COP28 een plan zal ontvouwen om niet minder, maar méér olie en gas op te gaan pompen.

Het onderstreept waar zelfs het Internationale Energie Agentschap (IEA) al enige tijd voor waarschuwt: óf de klimaatdoelstellingen sneuvelen óf de olieproductie stijgt. Vorig jaar, tijdens COP27 in Egypte, hielden de oliestaten iedere beperking van de productie van fossiele brandstoffen tegen. Al Core verwacht van de aanstaande COP-conferentie, onder leiding van Al Jaber, dan ook nagenoeg niets constructiefs van de olie- en gaslobby.

Sterker nog, inmiddels komen de olielanden en – maatschappijen op hun eerdere toezegging van “going green” terug. Zo heeft Shell inmiddels aangekondigd dat ze van hun aanvullende investeringen in hernieuwbare energie afzien en juist voor méér investeringen in olie en gas kiezen.

Olie-industrie boekt geen vooruitgang meer

De oliebedrijven zeggen in dat kader inmiddels dat niet fossiele brandstoffen het probleem zijn, maar de emissies daarvan. Als we de emissies weten op te vangen, of als stakeholders voldoende CO2-emissierechten op de koolstofproductie weten te verwerven, dan is er niks aan de hand, zo valt uit de mond van de oliesjeiks op te tekenen.

In dat kader werkt de VBA aan een “oplossing”, zoals we vorige week op deze site hebben bericht: het emiraat heeft Blue Carbon opgezet, een instelling die op ongekende schaal in Afrika woud en mangroven heeft “gehuurd of gekocht”. De oliestaat doet dat om CO2-emissierechten van Afrikaanse landen over te nemen, zodat zij enerzijds voldoet aan de verplichtingen die uit het Klimaatakkoord van Parijs voortkomen en anderzijds bevriende olieproducerende landen in staat stellen om niet minder, maar juist meer olie op te pompen.

Ook wordt door hen driftig naar andere “oplossingen” gezocht, zoals het opslaan van CO2-uitstoot onder de zeebodem. De Britse regering heeft daartoe al haar zegen gegeven en ook in Nederland wordt die optie verder uitgewerkt. Tegelijkertijd stellen de oliebaronnen dat ze de uitstoot kunnen afvangen in de lucht, waardoor men naar hun oordeel nooit met olieproductie hoeft te stoppen. Dat afvangen – dat bekend staat als Direct Air Capture (DAC) – geeft ons “a licence to continue to operate”, zei Vicki Hollub, CEO van Occidental Petroleum, eerder.

‘Olie-industrie is schaamte voorbij’

Voormalig vice-president Al Gore (foto) wees er in zijn TED-toespraak op dat de oliebedrijven de schaamte voorbij zijn. Ze willen zich niet aanpassen – integendeel. Van de totale investeringen gaat slechts 1 procent naar hernieuwbare energie, terwijl 49 procent naar investeringen in fossiele brandstoffen gaat en 50 procent wordt gebruikt voor het inkopen van eigen aandelen en voor dividenduiterkingen aan machtige, veeleisende institutionele beleggers.

Volgens de World Benchmark Alliance en het Carbon Disclosure Project boekt de olie en gas-industrie sinds 2021 vrijwel geen enkele vooruitgang meer waar het om een verlaging van emissies gaat of om de ontwikkeling van alternatieve bronnen van CO2-vrije energie. Vooral de Abu Dhabi National Oil Company, waarvan zijn topman de COP28 zoals gezegd zal leiden, geeft zelfs geen informatie meer over zijn CO2-emissies. Daarnaast heeft de staatsoliemaatschappij volgens Gore ook geen transitieplan voor de reductie van olie en gas.

In deze ménage à trois – fossiele sector, staten en financiële sector – treft ook die laatste blaam. De 60 grootste banken in de wereld hebben sinds het Klimaatakkoord van Parijs maar liefst 5500 miljard dollar in de fossiele industrie geïnvesteerd, stelt Gore.

‘Beleidsvormingsproces door sector wereldwijd ingelijfd’

Wat deze TED Talk van Al Gore zo interessant maakt dat is dat hij er niet meer om heen draait en oprecht boos is over de door de olie-industrie gekaapte klimaatproblematiek.

‘Zij hebben op massale schaal fraude gepleegd’, zei hij in zijn TED Talk, verwijzend naar het omvangrijke bewijsmateriaal dat de industrie kennis van de schadelijke klimaateffecten van hun producten altijd heeft verzwegen. ‘Ze hebben leugens op industriële schaal gebruikt. En ze hebben hun politieke en economische netwerken van weleer, royaal gefinancierd en gebruikt om het beleidsvormingsproces in te lijven in veel landen over de hele wereld.’

Gore heeft de overtuiging dat de klimaatcrisis uiteindelijk opgelost zal worden. De vraag is alleen hoe en wanneer. De wereldwijd opererende milieubeweging Extinction Rebellion voert ondertussen de druk op. De activisten hebben aangekondigd dat zij de blokkade van de A12 in Den Haag volhouden tot het kabinet met hun eisen heeft ingestemd.

Blokkade van de A12 in Den Haag door Extinction Rebellion, maart 2023. Foto: Wiki Commons