Groenen werken aan hun narratief: pacifisme is naïef

Wie tot een geloofwaardig narratief wil komen voor een nieuw tijd moet vooral realistisch zijn. Zo steken de Groenen in Europa de hand verrassend in eigen boezem als ze de degrowthers onder hen naïviteit verwijten vanwege hun pacifisme en antimilitarisme. Aanleiding daarvoor is de bedreiging die van vijandige autocratieën uitgaat voor de Europese democratie. 

Dat valt te lezen in de studie Postgroei en geopolitiek, mondiale uitdagingen voor een Europese Unie voorbij de groei, die recent is gepubliceerd door de Green European Foundation, een samenwerkingsverband van groene partijen waar ook GroenLinks deel van uitmaakt. 

Postgroei en geopolitiek 

In deze studie bevestigen de Groenen hun opvatting dat de ‘tijdbom van klimaatverandering en andere ecologische bedreigingen niet onschadelijk kan worden gemaakt zolang onze economie blijft groeien. Om het leven op aarde te beschermen moeten we overproductie en overconsumptie terugschroeven’. 

Dat is de boodschap van de degrowth-beweging, die volgens de opstellers van de studie aan populariteit wint in Europa. Haar stelling dat rijke landen moeten stoppen met het najagen van bbp-groei krijgt steeds meer steun uit de wetenschap. Maar degrowth vindt bij experts die acteif zijn op het terrein van buitenlands- en veiligheidsbeleid daarentegen geen weerklank. 

Het is volgens de Groenen gemakkelijk te begrijpen waarom. In de geopolitiek zijn veel machtsbepalende factoren – handel, hulp, technologie, defensie – nauw verbonden met het groeicijfer (bbp) van een land. Voor zover ze de grenzen aan de draagkracht van de aarde niet negeren, voelen geopolitieke deskundigen zich thuis bij het narratief van ‘groene groei’, dat hen in staat stelt om ecologische en geopolitieke veiligheid met elkaar te verzoenen. Het is juist dit narratief dat degrowthers willen ontkrachten, schrijven de opstellers van de studie. 

Tijd voor dialoog 

‘Waar geopolitieke denkers comfort ontlenen aan groene groei, maken veel degrowthers het zich gemakkelijk door pacifisme en antimilitarisme te omarmen. Maar die houding grenst aan naïviteit in een tijd waarin agressieve autocratieën hun democratische buren binnenvallen. De aanval van Rusland op Oekraïne heeft de oorlog op de drempel van de Europese Unie gebracht. Dat dwingt ons om defensie en afschrikking serieus te nemen’, stelt het Green European Foundation. De paper werd geschreven door het wetenschappelijk bureau van GroenLinks.

Gelet op de actuele ontwikkelingen in Oekraïne en elders is het  tijd dat de experts inzake degrowth en die inzake geopolitiek met elkaar in gesprek gaan, stelt het samenwerkingsverband. Kunnen we als EU erkennen dat er grenzen zijn aan de groei en toch een wereldspeler zijn? Zijn we zonder bbp-groei in staat om onszelf, onze bondgenoten en onze waarden te verdedigen? In 2023 heeft de Green European Foundation deze dialoog geopend met het project Geopolitics of a Post-Growth Europe. 

Ook pensioenfondsen positief over defensie

In dat kader werd een reeks seminars, webinars en interviews in verschillende delen van Europa georganiseerd. Dat leverde een rapport op dat een essay bevat en gesprekken met ondermeer postgroei-expert Gaya Herrington en hoofdeconoom Hans Stegeman van Triodos Bank. Daarbij wordt ondermeer ingegaan op de spanning én de synergie tussen postgroei en geopolitiek.

Die realiteitscheck vindt overigens op velerlei terrein plaats. Ook pensioenfondsen in Nederland stelden recent, bij monde van directeur Edith Maat van de Pensioenfederatie, dat zij geen bezwaar hebben tegen investeringen in defensie - dat is in het verleden wel een anders geweest. Ook PME Pensioenfonds bevestigde dat bij monde van Daan Spaargaren in het kader van de podcast-serie Op zoek naar het nieuwe verhaal.

Beluister de podcast met Daan Spaargaren