Ton Letwory - Toch dankbaar voor alle kritische vragen

De aarde warmt op en dat stuwt wereldwijd de vraag naar airconditioners: van 1,6 miljard airco’s nu naar 5,6 miljard in 2050. En dan te bedenken dat deze airco’s een grote bijdrage leveren aan de klimaatcrisis. Ze slurpen niet alleen bijzonder veel energie, ze lekken ook superbroeikasgassen, de zogenaamde F-gassen. 

Ondernemer Ton Letwory (foto) wilde daar wat aan doen: ‘Ik kon wel van mijn pensioen gaan genieten op een strand in Indonesië, maar dan zou ik de wereld niet beter achterlaten. Daarom ben ik aan een oplossing gaan werken.’


Dat is de ICECUBE geworden: een revolutionaire airconditioner die bijna een halve graad aan wereldwijde opwarming kan voorkomen. Het geheim van de smid: koeling door de verdamping van water, in plaats van met synthetische gassen. 

Levensduur: 200 jaar! 

Letwory’s bedrijf heeft daar een serie gepatenteerde innovaties aan toegevoegd. Het apparaat is gemaakt van gerecycled plastic en heeft een levensduur van twintig jaar. Omdat het materiaal tot maar liefst 10 keer hergebruikt kan worden gaat het 200 jaar mee! Last but not least, het gebruikt 80% minder energie dan de met F-gassen ronkende airco’s van nu. 


Letwory (66), geboren in Indonesië, werkt met een aantal mensen vanuit een bedrijfspand in het Overijsselse Nieuwleusen aan zijn levenswerk.  Hij is wat een “giant leaper” wordt genoemd. Dat zijn mensen die een quantum leap weten te maken, zoals in het geval van Letwory een revolutionaire methode van koelen (verdampingskoeling), die de oude techniek kan vervangen.  

Op de vraag waarom de bestaande multinationals dit product niet hebben ontwikkeld, zegt hij: ‘Zij hebben daar geen belang bij. Zij hebben miljoenen, zo niet miljarden geïnvesteerd in de oude techniek. Daar willen ze eerst maximaal aan verdienen. De impact van hun product op de wereld is voor hen van secundair belang.’


‘Dankbaar voor alle vervelende vragen’ 

Letwory werkt inmiddels al 18 jaar aan zijn ICECUBE. ‘Om dit te doen, heb je een bepaalde mindset nodig. Je moet een lange termijn gedachte hebben en bereid zijn om met volharding en vasthoudendheid je doel te willen bereiken. Op de weg naar succes kom je vele obstakels tegen: technisch, financieel, organisatorisch. Je weet niet altijd waar je eindigt en waar de oplossing vandaan komt. Het is verleidelijk om het bijltje erbij neer te gooien. Als je dan niet intrinsiek gemotiveerd bent, gebeurt er niks. Zo ben ik opgevoed.’ 


De ontwikkeling van de airconditioner ging heel vlot. Maar toen met 2008 ook de crisis kwam, werd het moeilijker en moeizamer. Als we de ICECUBE aan mensen voorlegden werd gezegd: “Too good to be true.” Ze opperden alle mogelijke bezwaren die ze konden bedenken. De positieve keerzijde daarvan was, dat we daardoor een ultiem product hebben gemaakt. Ik ben iedereen dankbaar die deze vervelende vragen heeft gesteld’, zegt hij met een glimlach.

Een opsteker voor Letwory en zijn team is dat de F-gassen in airco’s vanaf 2030 nog maar heel beperkt gebruikt mogen worden. ‘Dat is een essentiële stap, waardoor wij met onze techniek meer in de picture komen.’

Maar de ontwikkeling van startup naar scale-up is één van de moeilijkste fases voor een ondernemer. ‘Je hebt te maken met de conventionele techniek die deze markt al meer dan 100 jaar beheerst. Voor een partij met een nieuwe techniek is het dan een uitdaging om de bestaande markt binnen te komen. Want je moet gelijk concurrerend zijn, terwijl de bestaande techniek al 100 jaar kostenreductie achter de rug heeft. Hierbij wordt de milieuschade die de conventionele airco’s veroorzaken niet meegenomen. Nu is er een kentering gaande. Maar het kost veel zendingswerk.’

Voorkeur voor steward ownership

Mensen vragen Letwory wel eens hoe hij het zo lang kon volhouden. ‘Het gaat om visie en om missie. Dat levert een andere invalshoek op. En dat behoort ook tot het nieuwe denken in de nieuwe economie. Dat is wat sommigen steward ownership noemen. Het komt erop neer dat je je verantwoordelijk voelt voor datgene dat je in de wereld zet. Als je je écht verantwoordelijk voelt, dan loop je ook niet zomaar weg als het moeilijk wordt.’ 

‘Als je in een situatie komt waarin je beperkte middelen hebt, dan moet je situationeel denken. Dat wil zeggen dat je handelt naar bevindt van zaken en dat je de middelen die je tot je beschikking hebt creatief gebruikt. Dat staat in contrast met het westerse ideaal-denken, waarin alles becijferd moet worden en waarin vooraf een “perfecte” route wordt uitgestippeld. 

De gedachte is dat er bij een dergelijke gedachtegang niet meer verdiend wordt en dat verandering altijd geld kost. Dat is wel zo, maar het levert daarna ook veel meer op. Is het niet zo dat de kosten altijd voor de baten gaan? Overigens is met een verantwoordelijkheidsgevoel voor de samenleving het niet uitgesloten dat je een product kunt ontwikkelen dat zeer winstgevend is. Maar winst is geen doel op zich.’


Crowd funding actie 

Om de groei van zijn bedrijf verder te financieren heeft Letwory voor kleine investeerders gekozen. Geld ophalen bij grote fondsen is moeilijk, zonder zeggenschap te verliezen. Daarom is hij met zijn bedrijf Dutch Climate Systems een crowd funding actie begonnen. Hij heeft nu voor zijn eerste financieringsronde meer dan 700.000 euro opgehaald. Hiervoor krijgt men een jaarlijkse rente van 5%, gedurende een looptijd van vijf jaar.


Geldschieters stappen daarmee in een product dat klaar is en op een conceptueel, hoog niveau is gepatenteerd. Bovendien is het door het onafhankelijke testbureau Peutz getest, die de hoge energieprestatie heeft bevestigd. De airconditioner wordt nu vooral aan scholen geleverd en aan kantoren. Het apparaat kan ventileren, koelen en het kan warmte terugwinnen. Dat zijn drie essentiële voorwaarden die scholen stellen. 

Letwory wil, ondanks zijn leeftijd, de tijd nemen voor deze groei. In zee gaan met financiers, zoals private equity partijen, komt niet overeen met zijn opvatting over steward ownership en de nieuwe economie. ‘Zij vertegenwoordigen namelijk “the old school economy”. Zelfs impact investeerders of overheidsfondsen zijn daar nog steeds op gestoeld. Het komt volgens hem neer op zo snel mogelijk geld maken en niet kijken naar de eventuele consequentie daarvan.

Tegelijkertijd is hij zich van de keerzijde van zijn visie bewust. ‘Ja, ik had natuurlijk liever meer snelheid gemaakt. Maar die investeringsmaatschappijen zijn in deze fase niet de oplossing . Zij zijn nog niet geoutilleerd om in de nieuwe economie deel te gaan nemen. Maar als er private financiers of impact fondsen zijn die zich wel in de gedachte van de nieuwe economie herkennen, dan zou ik graag met hen om de tafel gaan zitten.’