Harry Starren - Sociëteit voor de levenskunst is burger ideaal

‘Er is bij mensen een grote behoefte in de samenleving om weer op een waarachtige manier met elkaar te praten. Die hunkering is enorm groot,’ zegt Harry Starren, voorzitter van een stichting die deze zomer van start gaat met een sociëteit voor de levenskunst op landgoed Doornburgh in Maarssen. ‘Generatiemenging is daarbij de uitdaging van onze tijd.’

Het idee voor een sociëteit werd geboren bij het huwelijk van Map Nihom en Hannah, vrienden van Starren. ‘Map ging opnieuw trouwen. Ze noemden dat “het verbond” wat ze gesloten hadden. Ze wilden dat graag uitbreiden naar andere mensen met een mooie theatervoorstelling om met zijn allen te beleven. Maar Corona maakte dat onmogelijk. En toen kwam bij hen de gedachte op van “zullen we een sociëteit opzetten”? Ze vroegen mij als voorzitter van de stichting.’

Starren, die jarenlang directeur is geweest van leiderschapscentrum De Baak in Driebergen, organiseert zogenoemde “koffie met croissants”-bijeenkomsten, wat voor hem een soort terugbetaling is voor zijn succesvolle werk bij De Baak. ‘Ik wilde ook wel iets doen. Wat ik prettig vond bij De Baak heb ik eigenlijk doorgezet en dat zijn luistersessies. Een thema en ieder houdt een verhaaltje, maar we discussiëren niet en dat is een lastig begin voor de meesten, maar altijd weldadig.’

‘Dus aan het einde zeggen ze “wat is dat toch bijzonder als je elkaar laat uitpraten”, en “ik heb hier dingen gehoord die ik niet eerder had bedacht”. Ik moet zeggen: ik heb dat zelf ook. Dan denk ik, nou ik breng een thema in waarvan ik meen wel wat van af te weten. Maar elke keer kom ik er weer achter: die invalshoek had ik eigenlijk niet. Dat zul jij als journalist ook hebben. Dat je denkt “ja, ik dacht er veel van te weten, maar dit is toch ook wel weer een interessante invalshoek”. Je wordt er niet heel beslist van in je eigen gelijk, maar dat maakt je een aangenamer mens in mijn oordeel.’

Geluidsfragment: Harry Starren over de behoefte om ‘iets aan de gemeenschap bij te dragen’ 

Uit de koffie met croissants en het huwelijk van Map Nihom en zijn echtgenote kwam de ambitie voort om niet alleen een sociëteit op te zetten, maar ook om een geschikte lokatie te vinden. Dat werd mede mogelijk door de financiële ondersteuning van een aantal mensen, die dankzij hun professionele bestaan “veel spaargeld” hebben opgebouwd en daar iets mee wilden doen. ‘Het hoefde voor hen niet meteen ontzettend te renderen, als het maar netjes gedaan werd en als het zou bijdragen aan een betere wereld zonder daar prekerig in te zijn of stelling in te nemen,’ vertelt Starren.  

‘De sociëteit moest geen geld gedreven initiatief zijn’ 

Starren: ‘Dus toen zeiden we als wij iets vinden en jullie zouden dat willen financieren, dan gaan wij dat invullen. Maar niet als een besloten club, maar in de polder traditie zou je kunnen zeggen. Niet markt-afhankelijk zijn, want je wilt eigenlijk niet overheid-afhankelijk zijn. Maar je wilt ook niet volledig markt-afhankelijk zijn, want dan ga je een bedrijfje vormen en ga je tickets verkopen, want dan ga je toch weer aan de slag met “wat goed bekt”, wat goed voelt. En dat is onze ambitie niet. Het moet eigenlijk een plek zijn waar je mensen ontmoet die niet in de eerste plaats aan geld denken als het hebben over wat ze ermee kunnen doen. Het moet geen geld gedreven initiatief zijn.’

De zoektocht naar een lokatie voor de sociëteit ging met vallen en opstaan. Wel zes keer werden locaties bezocht en in voorkomende gevallen werd over de aankoop van onroerend goed gesproken - maar tevergeefs. De ommekeer kwam toen een bevlogen ambtenaar in de Vechtstreek aan Map Nihom vertelde dat landgoed Doornburgh te koop stond. ‘Het echtpaar dat het in eigendom had, Meijer Bergmans, heeft ook Soestdijk en daar hebben ze hun handen vol aan. In februari hebben ze na vijf jaar gezegd: nu is het welletjes, we hebben voldoende gedaan en nu moet een ander het doen.’

Starren vertelt dat het proces toen ineens heel snel ging, doordat enkele van de financiers in de buurt wonen. ‘Dus het zijn hele triviale redenen. Eén van hen zei: het is bij mij om de hoek. Dat voelt gewoon heel goed. Dat heeft een belangrijke rol gespeeld. Daar kun je iets bij voorstellen. Het is allemaal leuk en aardig om iets in Limburg te doen, maar het is wel een enorm eind rijden. En hier kunnen zij op de fiets.’

De wanhoop over onze cultuur 

‘De uitdaging bij een dergelijk initiatief ligt vooral bij jonge mensen. ‘Zij zitten, zoals altijd, volop in het werk. Ze hunkeren er wel naar, maar ze hebben de tijd niet. Het mag dus niet opgesloten raken in the well to do, met alle tijd van leven, zolang het leven nog duurt. Dat is een te smalle basis om impact te hebben, want ouderen zijn interessant, maar hebben natuurlijk minder impact dan mensen midden in hun hun carrière dan jonge mensen.’ 

‘De kunst is ook vooral jong, dus we zien wel dat het mogelijk moet zijn en dat duurzaamheid, natuur, liefde,-kunst, muziek. Nou, we gaan dat uitbreiden naar jazz, naar klassieke muziek en toneel.’

Starren stelt dat zij het elitaire in de programmering wat zullen verminderen. ‘We zullen het wat toegankelijker maken dan Marja Meijer Bergmans deed, want dat was naar mijn oordeel wel erg elitair, denk ik. En dan kun je niet verwachten dat je echt generatiemenging krijgt. Dat is de echte uitdaging van onze tijd. Hoe krijgen we generaties met elkaar in contact, überhaupt? Hoe krijgen we het goede gesprek terug en de omgangsvormen die daarbij horen? Om daarin op een respectvolle manier van mening te verschillen en die meningsverschillen niet te willen slechten, maar willen begrijpen. Dat is wel een diep verlangen van veel mensen, want de wanhoop over onze cultuur is groot,’ legt Starren uit.

Behoefte aan goede dialogen

Tegelijkertijd denkt Starren dat er ook veel behoefte is aan goede, diepgaande dialogen tussen mensen en hun diverse mens- en wereldbeelden. Ik wil dat dan niet beslechten waardoor er een uitkomst moet komen, want we zijn zo doelgericht. Er moet uiteindelijk een gedeeld gelijk uitkomen, terwijl je ook met de spanning moet kunnen leven door te zeggen: die mensen die aarzelen over die duurzaamheid en grote kritiek voelen of ze niet gemanipuleerd worden, hebben wel een punt. Ik sta niet aan hun kant dat dat is mijn probleem ook niet. Mijn probleem is dat wij elkaar niet meer willen begrijpen in de redelijkheid van gevoelens die we hebben. Wij zeggen ook die intuïtie en die gevoelens moeten serieus worden genomen.’

Geluidsfragment Harry Starren: ‘Je hebt het volledige gelijk niet voortdurend aan je kant’ 

Harry Starren zegt: ‘Zo zei Naomi Klein over Naomi Wolf: ze heeft de feiten niet op orde, maar haar gevoel klopt wel. En we moeten leren te zeggen dat gevoelens respect verdienen, maar niet kunnen worden bestreden met rationaliteit. Je moet het begrijpen. Ja, en ik begrijp mensen wel die zich in deze periode enorm gemanipuleerd voelen door fanaten die weer pretenderen dit wel even op orde te brengen. Want dat heeft ons ook gebracht waar we nu zijn. Die houding van maakbaarheid en alles kan onder controle. Het is dezelfde mentaliteit die mij ook wel een beetje angst inboezemt van: we zullen dit even in orde maken, desnoods met dwang.’

Starren besluit met te zeggen dat de overgang naar een nieuwe tijd en een nieuw verhaal ieder van ons oproept en uitdaagt om te erkennen dat we het niet meer precies weten hoe het zit. ‘Dat betekent dat we terug moeten in onze pretentie. Dan kunnen we misschien hier en daar iets waarmaken.’

Geluidsfragment Harry Starren: ‘Je krijgt je hoofd er niet meer omheen’ 

Aan de rand van Maarssen ligt Doornburgh, een buitenplaats die al bestaat sinds de zeventiende eeuw. Na jarenlang bewoond te zijn geweest door de Kanunnikessen van het Heilig Graf, kwam het in het bezit van MeyerBergman Erfgoed Groep, een organisatie die nieuw leven geeft aan erfgoed. Tot 2016 was de buitenplaats in gebruik als klooster. Sinds 2018 is de buitenplaats opengesteld voor publiek. Stichting Buitenplaats Doornburgh organiseerde op deze bijzondere plek residenties, tentoonstellingen, workshops en lezingen op het snijvlak van kunst en wetenschap.