Wijsheid

De transitie naar een nieuw tijdperk gaat - zo lezen en horen we vrijwel dagelijks - met verwarring, desoriëntatie en gebrek aan levenszin gepaard. Om de complexe verhouding tot de werkelijkheid te duiden is wijsheid nodig. Dat schrijft Paul Verhaeghe. 

De bekende Belgische klinisch psycholoog en psychoanalyticus legt in zijn jongste essay Wijsheid het onderscheid uit tussen kennis die ons leven makkelijker maakt en wijsheid, die ons helpt bij de beantwoording van existentiële vragen. Probleem: Wij hebben steeds meer kennis van steeds minder thema’s. Daarom, zo concludeert Verhaeghe, vraagt onze kennis meer dan ooit om wijsheid. Het zijn namelijk vooral vragen van morele aard en daar volstaat kennis niet meer.

Dit jongste boek is een follow-up op eerdere maatschappijkritische studies. Nu is er sprake van een nieuwe uitdaging, namelijk dat we onze kennis ter discussie stellen. Hebben we het nog wel bij het rechte eind, gelet op de opkomst van nieuwe inzichten. Als gevolg hiervan staat zowel de wetenschap als de Verlichting ter discussie. Dat komt mede doordat kennis het antwoord schuldig blijft op de accuraat geworden vraag die veel mensen zich stellen: wie ben ik? Waar kom ik vandaan? Waar ga ik naartoe? Dergelijke vragen stelt de mensheid zich al eeuwen, maar zijn nu door opkomst van AI en machine learning manifester dan ooit. 

Verhaeghe maakt zich in dat kader sterk voor de geesteswetenschappen, wier kennis niet kwantificeerbaar en methodisch reproduceerbaar is, maar onontbeerlijk om te begrijpen dat de mens deel is van het aardse leven en daarmee in harmonie zou moeten leven. De klimaatuitdagingen, die van existentiële aard kunnen zijn, laten zien dat de grote uitdaging ligt in het herstellen van die teloorgegane harmonie.