Voor ieder wat waars

Rob Wijnberg, oprichter van De Correspondent, is een begenadigd schrijver. In Voor ieder wat waars fileert hij vakkundig het mens- en zelfbeeld en hoe dat in de loop van de geschiedenis dramatisch is veranderd. Eén van gevolgen daarvan is dat waarheid vooral een uiting is van een maatschappelijke gemoedstoestand. 

Zo werd ten tijde van de premoderne mens (400 v.Chr. – 1600 n.Chr.) de waarheid toegedicht aan de goden; vervolgens kwam de periode van de moderne mens (1600 – 1950), waarin de waarheid door wetenschappelijk onderzoek werd gevonden. Dan komt de postmoderne mens (vanaf 1950) aan zet en is waarheid een kwestie van individuele subjectieve beleving. Nu zwaait de postmoderne consumptiemens de scepter (vanaf 1980) en wordt de waarheid gedomineerd door algoritmen en schermen. 

Wijnberg heeft zijn zoektocht afgetrapt met een eerste zin die briljant is: ‘Wat liefde is voor de mens, is waarheid voor de mensheid.’ Vanaf dat startpunt maakt hij duidelijk dat het hoogste tijd is om een alternatief soort waarheid te vinden. Want nu is er sprake van een mediatisering van de waarheid. Daarin ligt de nadruk op incidenten, de onderliggende processen worden vooral genegeerd. Nieuws is het beste reclamebureau voor de extremist, stelt Wijnberg - oftewel: waarheid is tot onwaarheid geworden.

In ons hedendaagse leven is aan weinig een tekort. Met één uitzondering: gemeenschapszin. Door te herstellen wat we gemeen hebben, en ook delen, keert de waarheid als weefsel terug. Waarheid is wat zich vermenigvuldigt als we het delen, zoals vrijheid, kennis, vertrouwen en liefde. Dat is het andere verhaal dat Wijnberg vertelt.