Het nieuwe Westen
Hans Boutellier
De 20e eeuw was een eeuw van de ideologieën: kapitalisme versus communisme. Het kapitalisme heeft die ideologische strijd gewonnen met de implosie van Rusland. De Amerikaanse hoogleraar Fukuyama sprak van het “einde van de geschiedenis”.
In Nederland kregen we in de jaren ’90 een paars kabinet, met PvdA-leider Wim Kok als premier, die zijn ideologische veren afschudde. Een decennium later werd de VVD de grootste partij, met Mark Rutte aan het hoofd. Rutte is de vleesgeworden pragmaticus. Met hem is de pragmacratie tot wasdom gekomen. Dat is een model, waarin de redelijkheid het wint van de ideologie. Het gaat om marktdenken, om meritocratie en zelfs om een gedepolitiseerde democratie. Maar de pragmacratie is een samenlevingsmodel zonder verhaal. Je kunt er eigenlijk niet in geloven. Het kent geen bezieling.
Hans Boutellier schrijft in Het nieuwe Westen dat de pragmacratie een centrum is met een vrij krachteloze periferie. Het staat open voor redelijk commentaar en kritiek, maar ook niet meer dan dat. Het is een systeem dat een geweldig absorptievermogen heeft en alles opzuigt. Het gaat te ver om Rutte van de huidige leegheid de schuld te geven, dat moet je toch vooral aan het neoliberalisme toeschrijven, dat aanvankelijk heel aantrekkelijk leek, maar wat ons een individualistische, zelfs egocentrische en op massaconsumptie gerichte samenleving heeft opgeleverd.
De leegheid van dat model is zo groot, dat iedereen – maar vooral ook jonge mensen – druk in de weer is om zijn eigen identiteit te vinden en invulling te geven. Dat heeft ‘een identitaire strijd om de sociale verbeelding’ opgeleverd. Het resultaat is een super diverse netwerkmaatschappij, waarin dankzij sociale media iedereen moeiteloos kan opgaan in een bubbel van gelijkgezinden, aldus Boutellier.