Autonomie

De autonomie van de mens is één van de grote thema’s van de moderne tijd. Grondlegger ervan is Immanuel Kant. Deze grote filosoof schreef in 1784 dat de ware Verlichting ‘het uittreden van de mens is uit de onmondigheid waaraan hij zelf schuldig is’.

Het zelfstandig denken, los van de kerk of van de staat, heeft ons ver gebracht. Maar wat is zelfstandig denken, wat is autonomie nog waard, in een tijd waarin algoritmen beweren je beter te kennen dan jij jezelf kent? Op basis van die aanname schotelen ze je op hun platforms bepaalde informatie voor. Het roept de vraag op hoe autonoom je eigenlijk nog over je keuzes nog bent.

Miriam Rash spreekt van een vorm van onderdrukking, zoals ten tijde van Kant’s essay ook sprake was: ‘de studie naar datakolonialisme interpreteert profilering door data als een koloniale gang van zaken. Zowel dataficatie als kolonialisme streeft naar een monopolie op kennis, naar controle over wie deel uitmaakt van een gemeenschap en wie niet.

Behoor je tot de laatste, buitengesloten categorie, dan kun je onder geen beding de voorwaarden veranderen waarom dat zo is. In dat geval rest de optie van weigering.’ Rash vraagt zich daarbij af of autonomie ook niet egoïstisch is en meent – concluderend – een oplossing te vinden in de “relationele autonomie”.