SCP: ‘Met mij gaat het goed, met Nederland minder’

Inwoners van Nederland zijn tevredener over hun eigen leven dan over Nederland als geheel. Dat bevestigt ook de jongste editie van Onderzoek Burgerperspectieven van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP).

‘Met mij gaat het goed, met Nederland gaat het minder’ - dat is de soundbite die bij ieder onderzoek van SCP weer te horen is. Het is niet nieuw en het is ook niet typisch Nederland.

In de nieuwe editie van het Continu Onderzoek Burgerperspectieven verklaart het SCP dit fenomeen door erop te wijzen dat evaluaties van het eigen leven en van het eigen land - deels - over andere dingen gaan. 

Grote invloed (sociale) media 

Uit het onderzoek blijkt dat Nederlanders hun eigen leven gemiddeld een 7,7 geven. Dat is hoger dan hun cijfer dat zij geven voor de samenleving (6,2) en voor de politiek (4,9). Van de Nederlanders is 67% optimistisch over de richting waarin hun leven zich ontwikkelt, terwijl slechts 12% optimistisch is over de richting van het land. In de focusgroepen en de enquête geven mensen aan dat zij het cijfer over hun eigen leven vooral baseren op hoe tevreden ze zijn over hun eigen sociale contacten, financiële situatie, gezondheid, woonsituatie en tijdsbesteding. 

Bij hun oordeel over het land en de politiek spelen niet alleen eigen ervaringen een rol, maar baseren mensen zich sterk op wat zij in (sociale) media zien en horen over wat er in Nederland speelt. Hun oordelen over het land als geheel gaan over de maatschappelijke problemen in Nederland op een groot aantal gebieden en over hoe de politiek daarmee omgaat. Ook geven mensen aan dat zij zich vooral ook veel zorgen maken over de situatie van andere mensen. Veelal zijn mensen wel tevreden over hun eigen financiën of woning, maar dat zij zich bezorgd maken over de armoede of het woningtekort bij andere burgers.

Eigen negatieve ervaringen relativeren

Dat de meeste mensen geneigd zijn positiever te oordelen over het eigen leven, komt dus ten eerste door dit verschil in de manier waarop mensen oordelen over hun eigen leven (op basis van eigen ervaringen) en de manier waarop mensen oordelen over het land (waarin wat zij zien in de media zien ook een belangrijke rol speelt). 

Daarnaast hebben mensen de neiging om positief en hoopvol te zijn over hun eigen leven en negatieve ervaringen te relativeren: het kan altijd slechter. In focusgroepen bleek dat er sprake was van een sterke sociale norm om positief te praten over het eigen leven. Een laag cijfer geven voor je eigen leven, kan snel voelen alsof je zelf hebt gefaald. Bij het praten over het land als geheel viel juist het tegenovergestelde op. Daar wordt positief zijn eerder opgevat als teken dat iemand de echte problemen niet ziet of wil zien.

Zorgen niet bagatelliseren

Dat mensen die zich tevreden tonen over hun eigen leven bezorgd zijn over het land en de politiek, wordt soms als geklaag bestempeld. Hoewel respondenten in de enquêtes en focusgroepen van SCP-onderzoek ook zelf over die klaagcultuur beginnen, vinden de meesten dat verwijt onterecht. 

Ook in een welvarend land als Nederland zijn er reële zorgen, vindt men, zoals over de toekomst, over anderen en voor sommigen ook over het eigen leven. Mensen vinden dat die zorgen niet gebagatelliseerd moeten worden. Beter is het om ze te erkennen als uitingen van maatschappelijke betrokkenheid.

Leonard Geluk, algemeen directeur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), schrijft in een post op Linkedin dat ‘mensen hopen dat een nieuw kabinet een langetermijnvisie ontwikkelt, daar duidelijk over is en goed gaat samenwerken om de beleidsagenda vervolgens uit te voeren. Deze wens leeft breed en zien we terug ongeacht leeftijd, opleidingsachtergrond of stemvoorkeur.’ 

‘Naast de wens van een langetermijnvisie en de aanpak van slepende maatschappelijke problemen lezen we in reacties de wens tot ‘rust’ en ‘stabiliteit’, en in het verlengde daarvan een herstel van vertrouwen. Een deel van de mensen benoemt daarbij bovendien hoe die wens vervuld kan worden, namelijk door betere samenwerking, het overbruggen van meningsverschillen en door minder politieke spelletjes te spelen.’ 

‘Dit is me uit het hart gegrepen. De VNG heeft het initiatief genomen voor de Denktank Nederland 2040: een toekomstbeeld, die zich buigt over een inspirerend toekomstbeeld voor ons land. Ik hoop van harte dat ook het nieuwe kabinet Nederland in een goede richting wijst en oog heeft voor de lange termijn,’ besluit VNG-directeur Geluk.