‘Rijken, betaal arme landen 500 mrd p/j aan morele schuld’

De Frans-Amerikaanse hoogleraar economie, Esther Duflo, stelt dat er in het kader van de klimaatuitdagingen een ‘morele schuld’ is van rijk aan arm. De Nobelprijswinnaar economie is van mening dat die schuld het gevolg is van de onevenredige effecten van klimaatverandering op armere landen. 

Deze wordt veroorzaakt door koolstofuitstoot die in de rijke landen van de aarde substantieel hoger is dan in de arme landen. Daaruit volgt de verplichting voor rijke landen om de arme landen bij de bestrijding van de klimaatuitdagingen - financieel - te ondersteunen. 

Dat heeft Duflo gezegd in een interview met de Financial Times, hetgeen plaatsvond in de marge van een conferentie van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Haar voorstel wijst erop dat over de klimaatcrisis toenemend wordt gedacht in termen van verantwoordelijkheid en morele schulden. De rijkste landen en mensen in de wereld stoten namelijk veruit de meeste CO2-uitstoot uit.

Effect koolstofuitstoot op sterftecijfers 

Duflo berekende de morele schuld op basis van de impact van koolstofuitstoot op sterftecijfers. Volgens haar is er sprake van onevenredige effecten van klimaatverandering op armere landen. Zij berekende met behulp van gegevens van het Global Impact Lab dat klimaat-gerelateerde sterfte zal leiden tot ongeveer 6 miljoen extra sterfgevallen per jaar tot 2100, voornamelijk in arme landen die kwetsbaarder zijn vanwege hun warmere klimaat en geringere aanpassingsvermogen. 

Door de impact van de sterfte te koppelen aan koolstofemissies, kan ze een waarde toekennen aan de morele schuld die rijke landen hebben aan armere landen. Om die morele belasting te betalen, ziet zij twee primaire bronnen. Dat is een verhoging van de vennootschapsbelasting. Als het minimum- belastingtarief voor bedrijven wordt verhoogd van 15% naar 18%, dan zou dit jaarlijks ongeveer 200 miljard dollar kunnen opleveren. 

Vermogensbelasting voor rijkste mensen ter wereld 

Daarnaast bepleit zij een jaarlijkse vermogensbelasting van 2 procent, die gericht is op de 3.000 rijkste mensen ter wereld. Die maatregel zou jaarlijks 300

miljard dollar kunnen opleveren, die de armste landen bij de klimaatuitdagingen ten goede komt. 

In totaal zou daarmee jaarlijks 500 miljard dollar voor armere landen beschikbaar komen. De tegemoetkoming van de best bedeelden heeft alleen betrekking op sterfte van mensen in arme(re) landen. Met een dergelijke financiering zijn directe geldtransfers mogelijk en kan een vangnet worden gecreëerd voor landen die niet over de middelen beschikken om te herstellen van klimaat-gerelateerde rampen.

Narratief omzetten naar concrete gevolgen

Volgens Esther Duflo is het fundamenteel dat omwille van het narratief het abstracte concept van „opwarming van de aarde” wordt omgezet in concrete menselijke gevolgen, zoals mensen die lijden of sterven. Het identificeren van de gebieden die het meeste risico lopen en het aanwijzen van wie het meest verantwoordelijk is, voegt urgentie - en daarmee overtuigingskracht - toe aan het gesprek.

Ook wordt bepleit de focus te verschuiven van hernieuwbare energie naar mondiale rechtvaardigheid. Dit zorgt er namelijk voor dat er een bredere discussie komt over de ethische implicaties van klimaatverandering. Bovendien zal het een appèl doen op het verantwoordelijkheidsgevoel.