Afbeelding
‘Nederland en België leven in dictatuur van luide minderheid’
‘We mogen Europa nu niet de rug toekeren. Dat is iets dat ook politiek vandaag heel gevaarlijk is. We stellen vast dat in veel landen in Europa mensen anti-Europa beginnen te stemmen. Maar als we ook nog eens die beperkte Europese kracht van die één gemaakte markt uit elkaar spelen, en als we dan allemaal als individuele lidstaten gaan optreden, dan zijn we helemaal “quantité negligeable” in de nieuwe wereldorde.’
Dat was de centrale boodschap van Peter Tom Jones, director van het Instituut voor Duurzame Metalen en Mineralen in Leuven, die hij ons meegaf in de 33e aflevering van onze podcast-serie “Op zoek naar het nieuwe verhaal”. Jones is tevens verbonden aan de Katholieke Universiteit van Leuven, waar hij zich toelegt op industriële ecologie. We spraken met hem over strategische autonomie en de uitdagingen waar Europa voor staat nu we midden in een transitie zitten van een fossiele naar een Co2-neutrale economie.
‘Europa moet een vuist maken’
Jones waarschuwde dat het ‘echt cruciaal is dat Europa een vuist maakt. Dat die Europa één grote interne markt blijft houden en dat we die strategische autonomie voor onze grondstoffen op Europees niveau aanpakken.’
Hij stelt dat het een grote uitdaging wordt om de wereld door een Co2-neutrale transitie te loodsen. Want naast die uitdaging speelt ook een strijd om de vraag wie de hegemonie in de wereld wordt. Jones vindt dat China in die ambitie een strategie voert die ‘ik niet anders dan briljant kan noemen. Ze hebben er namelijk voor gezorgd dat er een complete verticale integratie is gekomen van mijn tot finaal cleantech product, waarbij ze ervoor gezorgd hebben dat men de hele keten heeft geoptimaliseerd.’
Wij - in Europa - daarentegen hebben alles gebaseerd op verschillende silo’s, waardoor elke component in het Europese systeem op zichzelf winstgevend moet zijn. In China daarentegen hebben ze een visie op de lange termijn strategie.
Dictatuur van de minderheid
China importeert nu elektrische auto’s naar Europa, tegen een zeer lage (gesubsidieerde) prijs. Bovendien gaat het om niet-recyclebare auto’s. Daar zijn de Chinezen niet mee bezig, in tegenstelling tot Europese autoproducenten, stelt Jones. Hij bepleit daarom dat Europa zelf de kritieke mineralen gaat delven die er in de achtertuin wel degelijk zijn. Probleem: in Europa duurt het ruim 15 jaar voor een mijn kan opengaan. In China gebeurt dat in minder dan een jaar.
Jones vindt dat de Europese Unie daar de lead in moet nemen en snelheid moet maken. Maar in Vlaanderen en Nederland worden we geconfronteerd met NIMBY - Not in My Backyard. Maar ook met BANANA - Built Absolutely Nothing Anywhere Near Anything of Anyone, zegt hij in de podcast. ‘We leven eigenlijk in een dictatuur van de luide minderheid. In Vlaanderen en Nederland kan gelijk wie een actiecomité opstarten om gelijk wat.’
Europese langetermijnvisie hoognodig
Jones concludeert: ‘We mogen Europa nu niet de rug toekeren. Dat is iets dat - ook politiek - vandaag heel gevaarlijk is. We moeten die strategische autonomie voor onze grondstoffen op Europees niveau aanpakken. Het is echt cruciaal dat Europa een vuist maakt, dat die grote interne markt blijft houden en dat we die strategische autonomie voor grondstoffen op Europees niveau aanpakken. Want we hebben effectief veel grondstoffen in Europa, maar die zijn niet overal evenredig verspreid en zitten vooral in Noord-Europa en een deel in de Balkan en een deel in Portugal, Spanje. Maar veel andere lidstaten hebben eigenlijk heel weinig grondstoffen.’
‘Dus als we ook nog eens gaan proberen van alles te gaan nationaliseren in plaats van te Europeaniseren, dan hebben we een probleem. Dus ik pleit voor meer Europa. Ik pleit voor een Europese langetermijnvisie, verticaal geïntegreerd, voorbij de silo’s. En dus beseffen dat we eerlijke metalen zullen moeten produceren die iets meer gaan kosten. En dat consumenten in Vlaanderen, Nederland en Europa, ook bereid moeten zijn om dan net iets meer te betalen voor dat product. Wetende dat dat de enige manier is om onze werkgelegenheid en onze welvaart op lange termijn in Europa te behouden.’