Klimaatuitdagingen schreeuwen om visie en positieve verhalen

Om te zorgen dat Nederland weer een klimaatbeleid met visie krijgt, bepleit de Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) de oprichting van een Parlementaire Commissie voor de Toekomst en een duidelijke(re) coördinerende rol voor de minister van Klimaat, zodat doorwerking van beleid verzekerd is en burgers bij die beleidsvorming ook betrokken worden. 

Met die boodschap heeft de Wetenschappelijke Klimaatraad Raad haar rapport Maak vaart met visie aangeboden aan minister Hermans van Klimaat en Groene Groei (tweede van rechts). 

Het rapport is opgesteld tegen de achtergrond van toenemende zorg over het huidige klimaatbeleid, in zowel de maatschappij als op het niveau van beleidsvoering. De WKR is van mening dat het beleid ‘inconsistent en kortzichtig is. De klimaatdoelen raken uit zicht. Intussen is er brede steun uit de samenleving voor een steviger klimaatbeleid en een luide roep om visie vanuit burgers, bedrijven, boeren en de Tweede Kamer.’

Volgens de WKR helpt een nieuw kabinet samenleving, economie en bedrijfsleven verder door houvast en perspectief te bieden. Nederland is geholpen bij een consistent klimaatbeleid, dat geborgd dient te worden in de beleidscyclus. Daarbij moet een toekomstcommissie erop toezien dat de Tweede Kamer vaker nadenkt en debatteert over de lange termijn gaat. Volgens de WKR zijn de huidige overheidsvisies ‘te wispelturig en teveel gericht op de korte termijn’. 

Dat geldt volgens WKR zowel voor het mitigatiebeleid als voor het adaptatiebeleid. Veel strategieën kijken slechts 10 tot 20 jaar vooruit. Beter is het om een toekomstvisie te formuleren die het vizier richt op 2050. Dat betekent dat een toekomstbeeld moet worden geschetst van de gewenste situatie in 2050, met een doorkijk tot wel 100 jaar. Ook wordt bepleit dat het mogelijk is om uit te zoomen, zodat kansen en knelpunten worden gezien. Daarnaast is het belangrijk dat burgers, bedrijfsleven en andere overheden een perspectief wordt geboden van een klimaatneutrale, alsook een klimaatbestendige samenleving.

Wieke Pot, voorzitter van de commissie WKR (uiterst rechts), zegt daarover: ‘Met een Klimaatvisie kun je de samenleving uitnodigen om mee te denken en te dromen over een leefbaar, gezond en veilig Nederland. Zo kunnen we ons voorstellingsvermogen oprekken en nieuwe oplossingen zien. Dan draagt een Klimaatvisie bij aan een gedeeld urgentiegevoel en draagvlak.’ 

Het is belangrijk dat de samenleving wordt betrokken bij de visieontwikkeling, om tot een breed gedragen beeld te komen van wat gewenst is in de toekomst. Het gebruik van verhalen en verbeelding helpen hierbij. Om de samenhang met verschillende maatschappelijke opgaven te zien – zoals bijvoorbeeld woningbouw, stikstof of netcongestie – moeten meerdere ministeries betrokken zijn, aldus WKR. 

Het is bovendien noodzakelijk dat een Klimaatvisie doorwerkt in het ontwerpen, uitvoeren en evalueren van beleid. Het opstellen van de Klimaatvisie moet voorafgaand aan het Klimaatplan gebeuren en verankerd worden in de klimaatbeleidscyclus. De minister voor Klimaat en Groene Groei moet het voortouw nemen in het realiseren van de Klimaatvisie, in samenspraak met andere departementen, het parlement én de samenleving, aldus het advies van de WKR.