Hoe klimaatverandering de wereld op zijn kop zet

China lanceert in deze maand september de China-Europa Arctic Express. Het is de eerste reguliere route voor containervervoer tussen Azië en Europa via de Noordelijke Zeeroute. Het illustreert hoe klimaatverandering bijdraagt aan grote geopolitieke veranderingen.

De dienst wordt geëxploiteerd door Haijie Shipping Company. Door bovenlangs te varen van Oost naar West kan de reistijd voor het containervervoer worden teruggebracht tot slechts 18 dagen. Dat is de helft van de traditionele route via het Suezkanaal, die van oudsher indirect onder de veiligheidsparaplu (of invloed) stonden van het Westen, zoals dat ook gold voor het Panama-kanaal en de Malakka-route. 
 

De verwachting is dat deze zeeroute de vervoerskosten drastisch zullen verlagen, de doorlooptijd van voorraadbeheer zal verbeteren, alsook de kasstroom van Chinese bedrijven. Voorlopig wordt gevaren in de ijsvrije maanden, maar China zegt te werken aan schepen die ook bovenlangs kunnen varen als de klimaatomstandigheden minder gunstig zijn. Het laat zien dat klimaatveranderingen de wereld(economie) op zijn kop zetten. 

China koestert al jarenlang de ambitie om een poolgrootmacht te worden. Dat wijst op een fundamentele heroriëntatie - een volledig nieuwe visie op de wereld, een nieuw narratief ook. China’s opmars in deze regio’s omvat zowel maritieme en nucleaire veiligheid, als de mogelijkheid om te profiteren van het bonanza aan grondstoffen dat de Noordpool kent. ‘Deze focus op de polen, zullen de mondiale machtsverhoudingen op significante en onverwachte manieren doen verschuiven,’ valt te lezen in het boek „China as a Polar Great Power” van de uit Nieuw-Zeeland afkomstige wetenschapper Anne-Marie Brady. 
 

Volgens de Indiase Observer Research Foundation (ORF) ontstaan onder invloed van klimaat en geopolitiek drie nieuwe strategische regio’s: Indo-Pacific, Eurazië en de Noordpool. Indo-Pacific is een samensmelting van de gebieden rond de Stille- en de Indische Oceaan. Het krijgt momentum door China’s Zijderoute-beleid. Het tweede ‘construct’ is de geopolitieke en economische samenvoeging van Europa en Azië tot het supercontinent Eurazië. China speelt hierin een belangrijke rol, door zijn groeiende economische en politieke macht en zijn financiële slagkracht. ‘Het zijn geopolitieke tektonische platen die zowel botsen als samengaan. Het maakt duidelijk dat Oost en West nieuwe voorwaarden zullen stellen aan samenwerking’, waarschuwt ORF.

Tot slot is er de Noordpool, die door de klimaatverandering van grote geopolitieke, economische en strategische waarde is geworden. Het zal ervoor zorgen dat de politieke betekenis van de Atlantische- én de Stille Oceaan samenvalt, stelt ORF. Dat komt mede door de ongekende energiebronnen die er te vinden zijn, zoals wind- en zonne-energie, waterstof, goud, koper, titanium, nikkel, diamant, uranium en zeldzame aardmetalen. Guggenheim Partners spreken van van ‘de beste beleggingskansen sinds de afgelopen 12.000 jaar’. 

China ziet zichzelf weer als ‘Rijk van het Midden’, mede door de klimaatverandering. Dat inzicht gaat terug tot 2014, toen China een nieuwe verticale wereldkaart presenteerde, één waar zijn militaire en geopolitieke strategen al langer mee werken.