De markteconomie wordt een centraal geleide economie

Het jaar 2024 roept herinneringen op aan de jaren tachtig van de vorige eeuw. Toen zaten we ook in een transitieperiode, al was die wat minder dramatisch dan nu. Door stijgende olieprijzen stegen zowel de lonen als de prijzen. Gevolg: massa-ontslag, bedrijfssluitingen en een overheid die stevig ingreep in de marktsector. 

In deze huidige post-corona periode wordt het overheidsdenken en -handelen ook steeds manifester en dominanter. Beleggers, zo stelt belegger Russell Clark in een analyse op Substack, doen er goed aan het overheidsbeleid nauwlettend te volgen. De reden is dat regeringen, staten en overheden de nationale economie aan het herinrichten zijn - dat wil zeggen: weerbaarder aan het maken en ook autonomer.

On drie voorbeelden te geven: de Verenigde Staten zijn met de Inflation Reduction Act (IRA) en de Chips Act grote investeringsprogramma’s gestart. Doel is om bedrijven naar de VS (terug) te halen. Deze zogenoemde „reshoring” moet de economie - lees de nationale veiligheid - minder kwetsbaar maken. Tegelijkertijd is de Europese Unie bezig om zich te herbewapenen door het opzetten van een pan-Europese defensiesector. Dat is uit angst dat de veiligheidsparaplu van de VS niet meer zeker is en dat Rusland zijn zinnen zet op een aanval op EU-landen in Oost-Europa. Tot slot, zijn er landen die met uitgifte van overheidsobligaties problemen op de vastgoedmarkt aanpakken, zoals de Canadese overheid doet. 

Volgens Clark wijzen deze ontwikkelingen er op dat dat overheden steeds meer het fiscale beleid en regulering gebruiken om economieën in een bepaalde richting te duwen. Eén van de gevolgen is dat begrotingstekorten en staatsschulden tot recordhoogte worden gedreven. Hierdoor worden centrale banken ook steeds meer aangezet tot het relatief laag houden of verlagen van renteniveaus. 

Extreme stijging van staatsschuld

„In this brave new world if you want to make money then follow liquidity, government policies …. give attention to their likes/dislikes … take their statements and commens seriously’, schrijft Clark. Want als de schuld snel stijgt neemt de waarde van geld snel af… Geen wonder dat goud, bitcoin en maakbedrijven (bluechips) zo snel in waarde stijgen. Hoe hard de Amerikaanse staatsschuld wel niet stijgt, blijkt uit cijfers van het ministerie van Financiën: van 34.393262 triljoen dollar op 1 maart van dit jaar tot 34.561173 triljoen dollar op 20 maart - een stijging van maar liefst 167.911 miljard dollar in slechts 20 dagen. 

Het grote risico is volgens Clark dat de VS in een recessie beland en de bereidheid in het buitenland daalt om de Amerikaanse schulden te financieren. In dat geval stijgen de rentes snel. Hierdoor zal de Amerikaanse staatsschuld - inmiddels boven de 33.000 miljard dollar - sneller stijgen. Als gevolg daarvan zal de jaarlijkse rentelasten steeds zwaarder drukken op de federale begroting. Default komt dan in beeld.