De geschonden wereld van president Donald Trump

Nog geen maand zit Donald Trump op zijn troon van het Amerikaanse presidentschap of er is al sprake van een geschonden wereld, één waarin de beschaving bedreigd wordt. Want Trump’s missie - Make America Great Again - ondermijnt alles wat de mens als mens waardig is. 

Donald Trump gebruikt zijn macht als president van de Verenigde Staten om zijn missie te verwezenlijken: Make America Great Again. Het gaat gepaard met een egocentrisme, dat een staatshoofd van een leidend westers land onwaardig is. In een dozijn werkdagen zijn duizenden federale ambtenaren ontslagen, heeft de VS het lidmaatschap en/of de deelname aan internationale organisaties stopgezet en zijn claims geformuleerd op het Panama-kanaal, de Gazastrook en Groenland. Ondertussen breekt Elon Musk, als speciaal gezant van de president, het overheidsapparaat af. 

Dat laatste gaat zover dat jonge medewerkers van Elon Musk, inmiddels zelfs toegang hebben gekregen tot het ministerie van Financiën. Daarbij zou één van Musk’s medewerkers van de zogenoemde Department of Government Efficiency (DOGE), de 25-jarige whizkid Marko Elez, op enig moment zelfs de mogelijkheid hebben gehad om de codes van de betaalsystemen van het ministerie hebben gehad, aldus de Amerikaanse website Wired. Door dit systeem lopen betalingen ter hoogte van bijna 5.500 miljard dollar. 

De toegang die Elon Musk tot de federale overheid heeft, is zeer verontrustend. Enerzijds omdat hij toegang heeft gekregen tot de gegevens van overheidsmedewerkers, terwijl hij anderzijds met zijn ruimtevaartbedrijf SpaceX diep verbonden is met de Amerikaanse overheid, zoals bij voorbeeld met NASA.

Uitgesproken mens- en wereldbeeld 

Elon Musk is een briljante innovator, zoals hij met zijn bedrijven laat zien. Maar de schaduwzijde daarvan is zijn uitgesproken mens- en wereldbeeld. Musk betaalt als rijkste man ter wereld nagenoeg geen belasting. Hij verdedigt dat met zijn opvatting dat hij voldoende werkgelegenheid en economische groei realiseert en dat daarmee zijn maatschappelijke bijdrage is voldaan. 

Met die opvatting sluit hij aan bij het gedachtengoed van Ayan Rand, de Russisch-Amerikaanse filosoof die met haar roman Atlas Shrugged het meest invloedrijke boek in de Verenigde Staten heeft geschreven, na De Bijbel. Rand is een inspiratiebron voor techmiljardairs als Musk en Peter Thiel, waarbij die laatste de man en de financier achter Trump’s vice-president J.D. Vance is. 

Het gevaar is groot dat onder het bewind van Trump, en zijn coalitie met techmiljardairs die het transhumanisme bepleiten, de democratie in de Verenigde Staten wordt afgebroken. De trias politica, en in het bijzonder de rechterlijke macht, zal nodig zijn om dat te voorkomen. 

De beschaving ligt onder vuur

Zeker is dat met het presidentschap van Trump ook de beschaving in de Westerse wereld gevaar loopt. Nederlands’ beroemdste historicus en cultuurcriticus, Johan Huizinga, schreef tijdens het dieptepunt van de Tweede Wereldoorlog, in 1942, dat de beschaving onder vuur lag door een combinatie van massacultuur en facisme. 

Dat is nu weer het geval, zou je op basis van Huizinga’s analyse Geschonden wereld kunnen stellen. ‘Om de geest weer geschikt te maken als drager van cultuur is loutering onmisbaar, om te beginnen de uitdrijving van het hypernationalisme als overtuiging, als dogma, als een intellectuele habitas dus die men hopelijk zal kunnen bestrijden en genezen met intellectuele middelen.

‘Het zou winst zijn als de gemiddelde mens met enige opleiding zich ervan bewust zou worden hoezeer overal het begrip “nationaliteit” overschat wordt en verkeerd begrepen. En dat doen niet alleen de facisten en hun gezellen, maar wij allemaal’, aldus Huizinga in Geschonden wereld, een beschouwing over de kansen op herstel van onze beschaving. 

KADER: Filosoof en econoom Werner Kohler over het denken in Sillicon Valley

‘Musk, Thiel & Co. worden vaak beschuldigd van amoraliteit. Ik denk dat dat niet klopt. Silicon Valley heeft een duidelijk normatief kompas. En dat is precies het probleem. Sinds enige tijd wijdt een groep jonge filosofieprofessoren uit Oxford zich aan een nieuwe ethiek voor toekomstige generaties aan zwaartekracht klinkende instituten zoals Global Priorities of Future of Humanity. “Longtermism” is de naam van hun theorie, die zich vooral bezighoudt met de effecten van ons handelen op toekomstige generaties en tot de verrassende conclusie komt dat we ons niet veel zorgen hoeven te maken over de klimaat.

In plaats daarvan stellen hun bedenkers, Hilary Greaves en William MacAskill, dat de waarde van een actie

grotendeels wordt afgemeten aan de gevolgen die het heeft voor mensen die pas in de verre toekomst zullen leven, omdat het grootste geluk van het grootst mogelijke aantal onder hen te vinden is. Dit komt omdat het aantal mensen dat in de toekomst leeft bijna oneindig veel groter is dan het aantal mensen dat nu leeft.

Als het bijvoorbeeld zeker is dat optie A vandaag duizend levens redt en optie B een kans van één op een triljoen biedt om over tien miljoen jaar een quintiljoen levens te redden, dan zullen aanhangers van het langetermijndenken op zijn minst geneigd zijn om optie B te kiezen.

Bijna alle reuzen uit Silicon Valley behoren nu tot de sponsors van het Future of Humanity Institute in Oxford, dat zich bezighoudt met het afwenden van existentiële bedreigingen in de verre toekomst. Langetermijndenken en miljardairs trekken elkaar aan. Bovenal biedt ultralangetermijndenken de rijkste mensen ter wereld een “ethisch excuus” als ze liever investeren in de kolonisatie van Mars dan in het bestrijden van honger in de wereld.

Net als Effectief Altruïsme probeert Long Long-termism bovendien de machtsstructuren die leiden tot ongelijkheid en lijden niet te begrijpen of zelfs maar te veranderen. De theorie spreekt daarom diegenen aan die profiteren van de status-quo. Op dit punt overlappen de belangen van het langetermijndenken en het wereldbeeld van technofiele grote donoren elkaar enorm.’