De CEO's van bedrijven: ze horen, zien, maar zwijgen

Wat is er aan de hand met onze leiders? Neem de CEO van de grote multinationale onderneming. Niemand verdient zoveel als hij/zij, maar zich uitspreken en bekommeren om Moeder Aarde? Ho maar. 

In 2022 werd ik al eens in mijn voorgevoel bevestigd dat de lobby tegen verduurzaming een sterke zou zijn. Ik sprak toen, in mijn vorige functie als hoofdredacteur van het beleggingsplatform Investment Officer, met Karin van Baardwijk, de CEO van fondshuis Robeco. Zij vertelde toen dat Robeco, met zijn expertise op het gebied van duurzaamheid, zijn oog had laten vallen op de Verenigde Staten. 

De Rotterdamse asset manager was neergestreken in de VS om zijn duurzame ESG-integratie onder de aandacht te brengen. ‘Dat staat in de VS nog in de kinderschoenen. Onze klanten zijn daar, in toenemende mate, in geïnteresseerd en volgen de ontwikkelingen in Europa op de voet. Tegelijkertijd zie je dat er ook een tegenbeweging is, die sceptisch staat tegenover ESG en verduurzaming. Voorbeelden daarvan vind je in staten als Florida, West Virginia etc. Maar dat beschouwen we als een “hurddle” die we zullen moeten nemen, want de opmars van duurzaam beleggen zoals we dat in Europa hebben gezien zal ongetwijfeld doorgaan.’

Van Baardwijk stelde dat hoewel Robeco in de markt wordt gezien als een koploper op “sustainable investing” (SI), men een breder palet heeft aan te bieden dan alleen pure duurzaamheid. ‘De manier waarop wij over duurzaam beleggen praten in Europa is anders dan hoe men er in bijvoorbeeld de VS of in Azië over spreekt. Voor ons is het heel belangrijk om te kijken in welke volwassenheidsfase van het ESG-vraagstuk de klant zich bevindt en hoe wij de klant dan effectief kunnen helpen. Naast volledige verduurzaming bieden wij dan ook ESG beleggen aan. Door het integreren van financieel materiële ESG factoren, maar ook engagement, voting en exclusie proberen wij bij te dragen aan het verder verduurzamen van hun investeringen.’

Inmiddels lijken de “hurddles” in de VS een stuk hoger - in plaats van lager - te zijn: verduurzaming is besmet geraakt. De argumenten die aan aandeelhouders gelieerde lobbyisten wordt toegeschreven, zijn de volgende: het gaat ten koste van het rendement, het is ingewikkeld en vrijwel niet uit te leggen en de inspanningen staan niet in verhouding tot de opbrengsten. Niet alleen in Angelsaksische landen zie je terugtrekkende bewegingen, dat is zelfs in ons eigen Nederland het geval. Een gelegenheidscoalitie van rechtse partijen in combinatie met CDA en CU heeft een motie in de Tweede Kamer weten te verzilveren dat de pensioenfondsen zich weer gewoon gaan richten op het behalen van het hoogst mogelijke rendement. Gelukkig beschermt wetgeving pensioenfondsen tegen de waan van de politieke dag. 

De ophef over die motie was daarentegen wel groot. Veel experts stelden dat er wel degelijk rendement is te behalen met een duurzame overlay. Ook werd erop gewezen dat beleggers tot dusver nauwelijks de klimaatproblemen in de waardering van aandelen meewegen. Ook zie je andere verontrustende ontwikkelingen, zoals geo-engineering en oliemaatschappijen die op geen enkele wijze bereid zijn hun productie van olie en LNG terug te willen schroeven, maar denken er met CO2-opslag in de aardbodem wel aan de doelen van het Klimaatakkoord te kunnen voldoen. 

Mathijs Bouman, columnist in Het Financieele Dagblad, verwees recent naar de CEO van Unilever, Hein Schumacher, en de CEO van Wael Swan, die de investeringen in duurzaamheid juist omlaag brachten. Hij haalde in dat kader ook onderzoek van de Internationale Bank der Banken (BIS) aan: een topman die onzeker is over zijn positie, concentreert zich op de korte termijn en verliest de vergroening uit het oog. ‘Die ceo’s, die plastic en olie omarmen, zijn bang en nerveus. Laf zou je ze ook kunnen noemen,’ concludeert Bouman.  

Inderdaad, onze leiders, opgeleid in de schoolbanken van de MBA-opleidingen, zijn helemaal geen leiders; ze worden noch door moed, noch door principes gedreven. 

Wie goed luistert, hoort maatschappijbreed de kritiek dat de CEO’s van ons bedrijfsleven zich nergens laten horen en ook geen actieve bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat inzake klimaatverandering. Ik hoorde het laatst van een bevriende CEO van een energieleverancier, waar tijdens een strategiesessie met zijn medewerkers ook werd opgemerkt „waarom zijn die CEO’s in geen velden of wegen te bekennen”; ik kreeg de bevestiging van een bedrijf die ondernemingen helpt bij reputatiemanagement en ik hoorde het in een podcast die ik maakte van twee mensne die zich inzetten voor een meer duurzame samenleving en economie: Jelleke de Tol van Nooy en Volkert Engelsman. Beiden verwonderden en ergerden zich over het „oorverduivende zwijgen” van de topmensen in het bedrijfsleven.