Komende week verzamelen de uitdagers van de status quo zich in Zuid-Afrika. Het zijn de zogenoemde BRICS-landen. Deze landen vechten de unipolaire wereld van de Verenigde Staten aan.
Het acroniem BRICS staat voor Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika en is jaren geleden bedacht door Jim O’Neill van Goldman Sachs. Meer dan 20 landen hebben inmiddels om aansluiting verzocht. Ruim 60 landen, vooral uit Afrika, zijn uitgenodigd om aan de conferentie (van 22 tot 24 augustus) deel te nemen. Het is een coalitie die haar schaduw ver vooruit kan werpen.
In juni van dit jaar kwamen de ministers van Buitenlandse Zaken van de BRICS-landen bijeen in Johannesburg om hun eerste topconferentie sinds de coronacrisis voor te bereiden. Subrahmanyam Jaishankar, de bewindsman van India, zei bij die gelegenheid dat ‘de concentratie van economische macht teveel naties overlaat aan de genade van enkelen’.
De-dollarisatie beoogd
Onder leiding van China proberen de BRICS zich aan deze, na de Bretton Woods-conferentie van 1945 ontstane situatie los te wrikken door een alternatief te ontwikkelen. Daarvoor hebben zij in de loop der jaren meerdere initiatieven en samenwerkingsverbanden opgericht. De belangrijkste, en voor de Verenigde Staten meest uitdagende is de de-dollarisatie van de financiële- en goederenmarkten die de BRICS beogen.
Daartoe wordt nagedacht over de mogelijkheid van een cryptovaluta voor de BRICS-landen, een strategische samenwerking op het gebied van een centrale bankvaluta (CDC) voor onderlinge betalingen en economische integratie. In eerste instantie richten de BRICS zich op grensoverschrijdende transacties, maar op termijn is een vorm van gedeelde valuta denkbaar.
In april van dit jaar vond een BRICS-conferentie plaats tussen de leiders van de vijf initiatiefnemende landen. Daar stelde de Braziliaanse president Luiz Inacio Lula da Silva de vraag waarom de wereld blijft accepteren dat alle handel via de Amerikaanse dollar gaat.
‘Waarom kunnen wij handel niet doen op basis van onze eigen valuta. Wie was het die besloten heeft dat na het verdwijnen van de goudstandaard de dollar de rol van reservevaluta op zich zou nemen.’ Een donderend applaus van zijn toehoorders viel president Lula ten deel. Het is duidelijk: de BRICS willen het platform voor het zuidelijk halfrond worden voor geopolitiek, economie en diplomatie.
Bilaterale handel in onderlinge valuta
Inmiddels doen landen als China, Brazilië en Rusland hun bilaterale handel dan ook in onderlinge valuta af. China wil daarbij de yuan als alternatief voor de dollar ontwikkelen, waarbij goud als ‘onderpand’ wordt gebruikt. China heeft echter nog een lange weg te gaan: de yuan is niet converteerbaar, de dollar daarentegen wel. Ook maakt China gebruik van kapitaalcontroles, wat voor landen en bedrijven die internationale handel bedrijven geen prettige bijkomstigheid is.
Het grootste risico voor het Westen is dat China olieproducerende landen als Saoedi-Arabië, Iran en Venezuela aan zich weet te binden. De Chinezen beogen een brede energiesamenwerking met de Golfstaten op te zetten en gezamenlijke exploratie en productie in de Zuid-Chinese zee op te zetten. Investeringen en leveranties worden dan in renminbi betaald, via de Shanghai Petroleum en Gas Beurs. Beoogde startdatum: 2025.
Wil je op de hoogte blijven van nieuwe analyses en opiniestukken, podcasts, boekentips en nieuws schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
